شرق: وقتي در سال 1348 كلنگ تئاترشهر به‌عنوان مركز تئاتر حرفه‌اي تهران به زمين خورد، خيلي از اهالي تئاتر خوشحال بودند كه اولين قدم براي گسترش تئاتر حرفه‌اي برداشته شد. اما ساخت سالن‌هاي تئاتر در اولين قدم ماند و در مدت 40 سالي كه از افتتاح استوانه تئاتر كشور گذشته؛ آمار سالن‌هاي تئاتر حرفه‌اي پايتخت 17 ميليوني از انگشتان يك دست كه تجاوز نكرده، هيچ هر چه هم اضافه شده- به جز تماشاخانه ايرانشهر - به بدنه سالن‌هاي موجود بوده است و تئاتر در محدوده چهارراه ولي‌عصر و چهارراه كالج تقريبا مانده است. اين محدود ماندن سالن‌هاي تئاتر در عمل بوده و شامل حرف و وعده‌هايي نبود كه در طول اين چند سال بارها از قول مسوولان دولتي شنيده شده است. يكي از مشهورترين وعده‌ها ساخت تئاترشهر2 بوده كه حداقل در دوران چهار شهردار قبلي تهران و همين شهردار كنوني بارها به آن پرداخته شده است و مكان‌هاي مختلفي از خاوران تا عباس‌آباد و تكه زمين بي‌استفاده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در مقابل صدا و سيما در نظر گرفته شده است. سالن ديگر هم سالن تئاتر آييني- سنتي است كه از هفت سال پيش در يكي از زمين‌هايي كه براي تئاترشهر2 در نظر گرفته شده در حال ساخته شدن است. اينكه چه كسي بايد متولي ساخت سالن‌هاي تئاتري باشد هم از آن بحث‌هايي است كه تكراري شده و معلوم نيست وظيفه شهرداري‌ها را براي ساخت فضاهاي فرهنگي نهادهاي دولتي ديگر هم مي‌توانند برعهده بگيرند يا خير؟ البته در چند سال گذشته شهرداري تهران بارها از راه‌اندازي چندين سالن تئاتر در مناطق مختلف از جمله تپه‌هاي عباس‌آباد خبر داده است. سوم خرداد سال 89 نيز مجموعه هفت سالن تئاتر و موسيقي در باغ دفاع مقدس افتتاح شد كه به نظر نمي‌رسد براي اجراي تئاتر اختصاص يافته باشد. با اين همه در سال‌هاي اخير تلاش‌هاي زيادي براي استفاده از فضاهاي مرده در همين سالن‌هاي موجود از تئاترشهر آغاز شد و اين روزها به تالار وحدت و تماشاخانه ايرانشهر هم رسيده است. تئاترشهر در سال 1351 با دو سالن اصلي و شماره 2 افتتاح شد. بعدها دو سالن چهارسو و قشقايي و در دهه 70 سالن‌هاي خورشيد و سايه و كارگاه نمايش هم راه افتاد. اين سالن‌ها بار زيادي را به ساختمان وارد كرد. به طوري كه در جريان بازسازي با توجه به صدمه‌هايي كه ساخت و سازهاي اطراف تئاترشهر به آن وارد كرده بود دو سالن خورشيد و شماره 2 از رده خارج شد و تئاترشهر با پنج سالن فعاليت مي‌كند. اين روزها مسوولان تئاترشهر اما از فضاي اين ساختمان بيشترين استفاده را مي‌برند. بيشتر سالن‌ها با دو اجراي متفاوت فعاليت مي‌كنند. نكته‌اي كه مختص تئاترشهر هم نيست و در تماشاخانه ايرانشهر باعث شده تا گروه‌هاي تئاتري با فشاري مضاعف فعاليت كنند. اما اين تنها راه‌حل تئاترشهري‌ها نيست. يك ماهي است كه فضاهاي مرده اطراف ساختمان نيز به تئاتر اختصاص داده شده است. وقتي وارد مجموعه مي‌شويد بايد با سكوت راه خود را پيدا كنيد، چون در لابي‌هاي تئاترشهر و كافه‌تريا و راهروهاي تئاتر در حال اجرا است.
كارگاه دكور و پاركينگي كه سالن شدند
اين اتفاق در مورد تالار وحدت به‌گونه‌اي ديگر رخ داد. تالار وحدت با يكي، دو سال فاصله از تئاترشهر راه‌اندازي شده بود و در همان زمان به جز بخش‌هاي اداري – كه بخشي از آن هم در اين سال‌ها اضافه شده است- با دو سالن اصلي و رودكي افتتاح شد. هر دو اين سالن‌ها مختص اجراي موسيقي و اپرا بود. اما بعد از افتتاح با توجه به كم بودن فضاي تئاتري كشور به تئاتر اختصاص يافت. اما در حدود سال‌هاي دهه 80 به پيشنهاد بهروز غريب‌پور كارگاه و انبار نگهداري دكور تالار وحدت – كه بخشي از بار دكور‌سازي تئاترشهر را نيز به دوش مي‌كشيد- تبديل به سالن فردوسي شد. سالني كه به نمايش عروسكي و به‌طور اختصاصي اپراي عروسكي مختص شد. در چند ماه گذشته كه بحث سالن پرتابل براي حل مشكل تئاتر مطرح شد، بخشي از پاركينگ تالار وحدت گزينه‌اي بود كه به اين سالن يعني سالن حافظ اختصاص پيدا كرد. اما اين تنها مكاني نبود كه در اين مجموعه به اجراي تئاتر اختصاص يافت در آبان ماه سال‌جاري در كنار دو تالار حافظ و فردوسي در بخش باقي‌مانده از كارگاه دكور تالار وحدت و پاركينگ مكاني براي اجراي تئاتر افتتاح شد كه ميزبان نمايش پايكوبي اسب‌هاست و در اين مدت هم به خاطر بارش باران و برف زودهنگام سال‌جاري با مشكلات زيادي روبه‌رو شده است.
تالارهاي فيشرآباد
مجموعه دو تالار تماشاخانه ايرانشهر قدمت چهارساله‌اي دارد. در همين چهارسال خوب توانسته‌اند در ميان اهالي تئاتر جاي خود را باز كنند و به همه ثابت كنند كه اگر فضاي مناسبي براي تئاتر باشد، تئاتر مي‌تواند از چهارراه ولي‌عصر آن طرف‌تر هم برود. اما همين دو تماشاخانه براي رسيدن به اين جايگاه مسير طولاني را پشت سر گذاشتند. دو سوله بحران در برابر زلزله كه به پيشنهاد آتيلا پسياني قرار بود تبديل به سالن‌هاي پيش ساخته تئاتر شود، در گذر از مديريت‌هاي مختلف تبديل به دو سالن دايم براي تئاتر حرفه‌اي شد. با راه‌اندازي اين تماشاخانه سالن استاد انتظامي مجموعه خانه هنرمندان نيز براي اجراي تئاتر با ظرفيت كمي آماده شد. اما اين پاياني بر ساخت و سازهاي باغ هنر نبود. چند ماه پيش مديرعامل خانه هنرمندان خبر از ساخت سومين تالار مجموعه تماشاخانه ايرانشهر داد. 14 مهر بود كه قراردادي مابين مجيد سرسنگي مديرعامل خانه هنرمندان ايران و مدير تماشاخانه ايرانشهر و رضا حداد كارگردان تئاتر و سرمايه‌گذار خصوصي منعقد شد كه طي آن قرار شد سالني متحرك با ظرفيت حدود 600 نفر در ضلع شمالي باغ هنرمندان احداث شود. قرار بود اين سالن يك سالن متحرك باشد كه نيازمند فونداسيون نيست. اين نشان از اين دارد كه تصميم مديريت خانه هنرمندان بر اين است كه اين سالن به‌عنوان سومين بخش از تماشاخانه ايرانشهر و بخشي از باغ هنر را راه‌اندازي كند. تصميمي كه به نظر مي‌رسد ظرفيت باغ هنر و امكانات آن را تحت‌الشعاع خود قرار مي‌دهد. همان‌گونه كه اجراي بيش از 10 نمايش در تئاترشهر بدون فضاي پاركينگ، اين مجموعه و همسايگان آن را با مشكل روبه‌رو كرده است.