متنی که در زیر آمده گزارشی است راجع به طرح بازنگری در سرفصل های رشته های علوم انسانی که خرداد ماه سال جاری در نشریه وارش در دانشگاه کردستان چاپ شد. نشریه ای که مدیر مسئول آن  مازیار پاکدامن است و سردبیری آن به عهده من. در این گزارش سعی کردم نگاهی همه جانبه و واقع بینانه به این طرح داشته باشم.

اقتصاد با 29 درس،تاریخ با 13 درس،حقوق با 21 درس،روان شناسی با 50 درس، زبان و ادبیات انگلیسی با 13 درس، زبان و ادبیات فارسی با 13 درس، علوم اجتماعی با 236 درس، علوم تربیتی و مشاوره با 23 درس ، علوم سیاسی با 22 درس، فلسفه با 90 درس ، مدیریت با 17 درس و ارتباطات و روزنامه نگاری با 28 درس ، دروس انتخاب شده برای بازنگری سرفصل ها و منابع بودند.

رشته علوم اجتماعی با 236 درس و رشته های تاریخ،زبان و ادبیات انگلیسی و زبان و ادبیات فارسی با 13 درس به ترتیب بیشترین و کمترین دروس بازنگری شده را به خود اختصاص داده اند.

در کنکور سراسری سال 89 پذیرش دانشجو در 12 رشته علوم انسانی و هنر مسکوت ماند. ابوالفضل حسنی ، مدیر کل دفتر گسترش اموزش عالی گفت : " براساس برنامه ، سیاست وزارت علوم،تحقیقات و فناوری این است که پذیرش 12 رشته دانشگاهی را به ویژه در علوم انسانی و هنر مسکوت نگه دارد تا سرفصل های دروس آنها که مدتهاست تغییری نکرده بازنگری شود. سر فصل های هیچ یک از دروس دانشگاهی حذف نمی شود،اما با توجه به اینکه برخی از دروس بیش از 20 سال از آخرین بازنگری انها گذشته ، سیاست ما تغییر در سرفصل های دروس این 12 رشته است."

چند ماه بعد هم اعلام کرد توسعه 12 رشته ی حقوق ، مطالعات زنان ، حقوق بشر ، مدیریت ، مدیریت فرهنگی و هنری ، جامعه شناسی ، علوم اجتماعی ، فلسفه ، روان شناسی ، علوم تربیتی و علوم سیاسی منوط به بازنگری شده است.

بعد از آنکه دانشگاه علامه طباطبایی درکنکور سراسری 90 با حذف کردن 13 رشته از دفترچه کنکور توانایی خودش را در اقدامات غیرمنتظره ثابت کرد، وظیفه باز نگری دروس علوم انسانی به این دانشگاه و رئیسش حجت الاسلام صدرالدین شریعتی واگذار شد. سعید قدیمی مدیرکل دفتر پشتیبانی و حمایت آموزشی وزارت علوم در این رابطه گفت : "دانشگاه علامه طباطبایی در 7 رشته علوم انسانی بازنگری انجام می دهد. در صورتی که دانشگاه ها بخواهند در این زمینه همکاری داشته باشند ، باید با این دانشگاه هماهنگ کنند." دانشگاهی که سابقه ی درخشانی در بازنشستگی استادهایش به دلایل سیاسی و غیرعلمی دارد و در اجرای طرح تفکیک جنسیتی هم دانشگاه پیشرو بود.

دانشجویان رشته های علوم انسانی به گفته مدیرکل دفتر گسترش آموزش عالی تقریبا" 45 درصد کل دانشجوهای کشور هستند. یعنی هر تصمیمی که در مورداین رشته ها گرفته شود، روی حدود نصف دانشجوها مستقیما اثر می گذارد. حالا اینکه چه اصراری بوده به صورت فشرده و فوتی فوری علوم انسانی ای که سالها در کشور تدریس شده و حاصل کار هزاران دانشمند و مترجم و استاد بوده زیرورو شود چیزی است که باید لابه لای حرف های دست اندرکاران جریان پیدا کرد. آیت اللهی ، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، روزآمدسازی سرفصل ها ومنابع بعضی دروس کارشناسی در تناسب آنها با فرهنگ ایرانی اسلامی را از اهداف این طرح می داند و معتقد است روزآمد سازی، ارزش مداری و غنی سازی سرفصل دروس علوم انسانی، ضروری است.

سال گذشته هم وقتی وعده ی بازنگری تا شش ماه آینده را می داد، گفته بود: تفکر علمی حاکم بر جهان، در برخی از موارد با اساس و بنیان های تفکر ما متفاوت است، به عنوان مثال برای دانشمندان غربی، رفاه مهمترین مسئله است درحالی که برای ما رشد معنوی اهمیت بیشتری دارد.

بعد هم خبر از تشکیل کارگروهی از مدیران، استادان، متخصصان و کارشناسان حوزه های مختلف آموزش عالی و علوم انسانی داد که در حال پی گیری ماجرا هستند تا تمهیدات لازم را برای – به قول خودش – "توانمندی های شناختی و مهارتی یادگیرنده، ارتقای سطح اصول اخلاق حرفه ای، اخلاقیات و معنویت ومطالعه و استفاده از سرفصل های متداول و به روز جهانی، با توجه به شاخص های ملی، مذهبی، فرهنگی و بومی کشور" فراهم کند!

این طور که او می گوید، پرسش نامه ای جامع هم برای جمع آوری اطلاعات در ارتباط با بازنگری سر فصل ها و منابع دروس رشته های علوم انسانی دانشگاه ها تهیه شد و 7,837 پرسش نامه در ارتباط با 555 دروس منتخب برای 3,021 نفر از استادان حدود 100 دانشگاه و سایر مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی، ارسال شد و نظرات آنها پرسیده شد. البته پژوهشگاه علوم انسانی، تنها دبیر اجرایی برنامه ی بازنگری بوده و اصل موضوع از وزارت علوم دولت نهم شروع شده بود.

زاهدی، وزیر علوم دولت نهم، در شهریور 87 از آغاز بازنگری رشته های علوم انسانی خبر داد و گفت: «خیلی از دروس هستند که باید تجدید نظر شوند، زیرا در برخی شاخه های علوم انسانی شاهد هستیم که به شدت سکولاریسم در آنها نفوذ دارد. بنابر این تجدید نظر در دروس بسیاری از شاخه های علوم انسانی شروع شده و باید به سرعت ادامه داده شود.»

بعد از او هم، کامران دانشجو، وزیر علوم دولت دهم، با این صحبت ها بر موضع وزیر قبلی پافشاری کرد: « متون درسی، به ویژه در علوم انسانی، در حال بازنگری است و به تدریج تعدادی از واحدهای درسی از رشته های مهم علوم انسانی، بر اساس مبانی اسلامی، تغییر محتوا پیدا خواهند کرد.

شاهین کارخانه

گاهنامه ی وارِش - شماره ی چهارم - خرداد 1391- صفحات 26 و 27 و 28